اثر مدیریت بقایای گندم و کلزا و روش‌های خاک‌ورزی بر عملکرد ذرت و برخی خصوصیات خاک

به‌منظور بررسی اثر مدیریت استفاده از بقایای گندم و کلزا (کشت پاییزه) و خاک‌ورزی بر عملکرد ذرت و برخی خصوصیات خاک، دو آزمایش جداگانه به مدت سه سال (1390-1388) در منطقه ارزوئیه کرمان انجام شد. هر آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. فاکتور اصلی دو روش خاک‌ورزی مرسوم و حداقل و فاکتور فرعی مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح حفظ بقایا، جمع‌آوری بقایا و سوزاندن بقایا بود. در آزمایش کشت ذرت در بستر کلزا تیمار خاک‌ورزی مرسوم از نظر عملکرد دانه و ارتفاع بوته به ترتیب 4/14 و 7 درصد نسبت به خاک‌ورزی حداقل برتری داشت. در آزمایش کشت ذرت در بستر گندم تیمار خاک‌ورزی مرسوم در دو سال اول آزمایش به‌طور معنی‌داری نسبت به خاک‌ورزی حداقل از عملکرد دانه بیشتری برخوردار بود اما در سال سوم تفاوت معنی‌داری بین دو روش خاک‌ورزی از نظر عملکرد دانه مشاهده نشد. در مقایسه بین تیمارهای مدیریت بقایای گندم، تیمار حفظ بقایا از عملکرد دانه بیشتری نسبت به تیمارهای سوزاندن و جمع‌آوری بقایا برخوردار بود. برهمکنش خاک‌ورزی و مدیریت بقایا نشان باعث شد که تیمار حفظ بقایای گندم در شرایط خاک‌ورزی حداقل بیشترین محتوی رطوبت ذخیره‌شده در خاک را داشته باشد در هر دو آزمایش تیمار حفظ بقایا منجر به افزایش درصد ماده آلی خاک شد و تیمار سوزاندن بقایا فسفر و پتاسیم قابل جذب خاک را افزایش داد. محتوی پروتئین دانه تحت تأثیر مدیریت بقایا غیر معنی‌دار اما خاک‌ورزی حداقل نسبت به مرسوم از نظر پروتئین دانه برتری معنی‌داری داشت. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق ضمن توصیه حفظ بقایای گیاهی در خاک و پرهیز از سوزاندن و یا جمع‌آوری پیشنهاد می‌شود برای مشخص شدن اثر مثبت خاک‌ورزی چنین آزمایش‌هایی برای دوره‌های حداقل پنج سال انجام شوند.